نظام حقوقی اسلامی ..سید محمد زمان دریاباری.وکیل پایه یک دادگستری

:

 ـ یکی از دلائل گرایش ایرانیان به اسلام، شعار حق‌طلبی و لزوم رعایت عدل و داد و دعوت مردم به برابری بود. آیه‌هایی چون " فَاحْکم بین الناس بالحق" " فاصلحوا بینهما بِالعدل" و نیز قواعد حقوقی چون المؤمنون عندشروطهم" " اوفوا بالعقود" در کنار آیه‌های دیگری که ترسیم گر نظام حقوقی اسلام‌اند، زیربنا و زیرساخت حقوق اسلامی به شمار می‌آیند. به عنوان مثال آیه‌ای چون :  ان الله یأمرکم بالعدل و الاحسان و آیه‌ای چون " الزانیه و الزانی فاجلدو کُلّ واحِد مِنْهُما مِاته جدله" " السارقه و السارق فاقطعو ایدیهما" و یا آیه سوره 34 مائده که در مورد محارب می‌فرماید: "الذین یُحاربون الله و رسوله، یُقَتِلوا  اَوْ یُصَلِبوا ...»  و نیز آیه‌ای چون « اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم» از آیات الاحکام قرآنی است که مقررات ما در زمینه‌های جزائی مدنی و خانوادگی از آنها برگرفته شده است و چنین است دیگر آیه‌هایی چون آیة مربوط به نکاح که می‌فرماید: «فانکحوا، ما طابَ لکم نساء مثنی و ثلاث و رباع و إِنْ خِفْتُم أَنْ لا تعدلوا فَواحده» و همچنین آیه ارث که می‌گوید: «و لَهُنَّ رُبَعَ مَمّا تَرَکْتُمْ» و نیز «لِلذّکَر مِثلِ حَظ الانثیین » .  همچنین مجازاتها در اسلام عبارتند از:حدود، قصاص، دیات (النفس به النفس، العبد بالعبد، الانثی بالانثی)، تعزیرات (سرقت غیرحدی)

گفتنی است بسیاری از مقررات نظام حقوقی ایران  از شرع اسلام و فقه شیعه برگرفته شده و در زمینه دادرسی نیز اصولی چون برتری شرع بر همة ارکان زندگی، اصل بی‌طرفی قضات، اصل لزوم اثبات دعوی از سوی مدعی (البینه علی المدعی) و کفایت سوگند برای مُنکر، رعایت اعتدال بین اصحاب دعوی، اصل برائت، اصاله الزوم (آیه قرآنی احل الله بیع و حَرَم الرباء). اصل صحت ، اصول بنیادین دادرسی هستند، در کنار این موارد به اصولی چون اصل استصحاب، اصل احتیاط، اصاله الباحه و قواعد فقهی دیگری نیز که شرح آن در درس قواعد فقه آمده  می توان اشاره نمود که برخی از آنها عبارتند از: قاعده لاضرر و لاضرار ، قاعده قبح عقاب بلا بیان، قاعده تسلیط، قاعده ید، قاعده علی الید، ...